به گزارش خبرنگار حوزه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، خانواده به‌عنوان کوچک‌ترین و در عین حال مهم‌ترین نهاد اجتماعی، نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت روانی و اجتماعی جامعه ایفا می‌کند، به طوری که اگر فقر، بیکاری، ناآگاهی و نابرابری گریبان خانواده‌ها را بگیرد، آسیب‌های اجتماعی نیز با شدت بیشتری رشد می‌کنند.

 با توجه به اینکه مددجویان کمیته امداد و سایر نهادهای حمایتی شرایط به نسبت سخت‌تری در مسائل اقتصادی دارند، بنابراین آنها نیز به همین میزان درگیر آسیب‌های اجتماعی می‌شوند.

 بخش قابل توجهی از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، از جمله زنان سرپرست خانوار، جوانان بیکار، خانواده‌های درگیر با طلاق و افراد محروم از تحصیل، در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.

 در چنین شرایطی، اقدامات کمیته امداد که بر توانمندسازی اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و مشاوره‌ای خانواده‌ها تمرکز دارد، نقش مؤثری در جلوگیری از گسترش این آسیب‌ها ایفا می‌کند.

 حمایت از تحصیل فرزندان، ایجاد اشتغال پایدار، آموزش مهارت‌های زندگی و حرفه‌ای، مشاوره‌های خانوادگی و حتی ترویج فعالیت‌های قرآنی، همگی گام‌هایی در مسیر بازسازی کرامت انسانی و ایجاد سپری مؤثر در برابر آسیب‌های اجتماعی‌اند. توانمندسازی مددجویان نه‌تنها باعث بازگشت آرامش به خانواده‌ها می‌شود، بلکه آنان را به نقطه‌ای می‌رساند که بتوانند از چرخه حمایت خارج و با تکیه بر توان خود زندگی را ادامه دهند.

 توانمندسازی اقتصادی مددجویان باعث کاهش آسیب اجتماعی می‌شود

 مجید الهی راد در گفتگو با خبرنگار حوزه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» در رابطه با نقش کمیته امداد در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی گفت: کمک به اقتصاد خانواده‌ها و توانمند کردن اقتصادی خانواده‌ها قطعاً می‌تواند نقش مستقیمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.

 وی با اشاره به اینکه آسیب‌های اجتماعی در بستر بیکاری و کم‌سوادی شکل می‌گیرد، ادامه داد: حمایت‌هایی که کمیته امداد در موضوع تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان و آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی که برای خانواده‌ها برگزار می‌کند، در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی برنامه‌ریزی و اجرایی می‌شود.

 مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان شمالی افزود: ایجاد اشتغال برای مددجویان یکی از راهکارهای مناسب در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌تواند باشد.

 این مسئول در مورد آسیب‌های اجتماعی رایج در بین مددجویان توضیح داد: متأسفانه فضای مجازی و آسیب‌های این فضا تهدید بزرگی برای فرزندان و خانواده‌ها بوده است.

 جوانان و زنان نسبت به آسیب‌های اجتماعی اثرپذیرترند

 وی نداشتن ثبات درآمدی و فقر را یکی از دیگر از عوامل ایجاد آسیب‌های اجتماعی در میان اقشار آسیب‌پذیر از جمله مددجویان کمیته امداد عنوان کرد و گفت: جوانان و زنان نسبت به آسیب‌های اجتماعی اثرپذیرترند و موضوع اعتیاد یکی از آسیب‌های اجتماعی موجود در بین مددجویان است که قطعاً باید پیگیری جدی‌تری در این حوزه بشود تا بتوانیم با این آسیب مقابله کنیم.

 الهی‌راد با تأکید بر این موضوع که معمولاً گروه سالمندان در دسته گروه‌هایی هستند که در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار نمی‌گیرند، گفت: این در حالی است که جوانان، نوجوانان، دانش‌آموزان و زنان سرپرست خانوار نسبت به درگیری با آسیب‌های اجتماعی تأثیرپذیری بیشتری دارند و باید نسبت به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشیم.

 مدیرکل کمیته امداد خراسان شمالی با اشاره به اینکه آمار طلاق‌های بالاست، گفت: بر این اساس افرادی که درگیر طلاق می‌شوند تحت پوشش این نهاد حمایتی قرار می‌گیرند.

 این مسئول درباره برنامه‌های در نظر گرفته شده برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی برای افراد تحت پوشش کمیته امداد گفت: در رابطه با ترک تحصیل مددجویان تحت پوشش اقدامات ویژه‌ای هر سال انجام می‌شود و توسط مددکاران، دانش‌آموز ترک تحصیل کرده شناسایی و علت را پیگیری می‌کنند، در صورت نیاز به حمایت مالی یا مشاوره‌ای به او کمک می‌شود تا فرد به مسیر مدرسه و تحصیل بازگردد.

 بیکاری دلیل اصلی آسیب‌های اجتماعی است

 الهی‌راد با بیان اینکه افراد بعد از جدایی تحت پوشش این نهاد قرار می‌گیرند، اظهارکرد: خانواده‌های زیادی با مداخله کمیته امداد و ارائه مشاوره‌ به زندگی متاهلی بازگشتند و از حمایت‌های کمیته خارج شدند.

 وی با اشاره به اینکه شناسایی افراد درگیر با اعتیاد دشوار است، گفت: بر این اساس افرادی که مشکوک به اعتیاد هستند شناسایی و مددکاران در این موضوع با اولویت جوانان برای ترک اعتیاد ورود کرده و افراد معتاد به کمپ‌های ترک اعتیاد معرفی می‌شوند و در مدتی که فرد دوره ترک اعتیاد را در کمپ می‌گذراند از خانواده‌ وی حمایت می‌شود.

 الهی‌راد دلیل اصلی بخش زیادی از آسیب‌های اجتماعی را بیکاری ذکر کرد و گفت: اگر خانواده‌ای دارای شغل باشد و از نظر اقتصادی دغدغه نداشته باشد، کمتر درگیر آسیب‌ها می‌شود.

 مدیرکل کمیته امداد استان بیان داشت: بر این اساس این نهاد حمایتی در راستای اشتغال آفرینی گام‌های مثبتی برداشته، زیرا ایجاد اشتغال عزت نفس خانواده را افزایش و کرامت خانواده را حفظ می‌کند و مددجو می‌توانند مستقل شده و از چرخه کمیته خارج شوند.

 شرکت ۲۵ هزار مددجو در جشنواره قرآنی باران وحی

 وی به کلینیک مشاوره رز ویژه مددجویان کمیته امداد اشاره کرد و گفت: در این مرکز مشاوران متخصص فعالیت دارند و با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی و فراهم کردن بستر توانمندسازی بانوان اقدامات را انجام می‌دهند.

 این مسئول همچنین به راهکارهای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان اشاره کرد و گفت: بر این اساس در چهار شهرستان استان خراسان شمالی کانون‌هایی مشغول به ارائه خدمت هستند .

 وی ادامه داد: طی چند سال اخیر شاهد حضور چند برابری شرکت مددجویان کمیته در جشنواره قرآنی باران وحی بوده‌ایم که طی امسال ۲۵ هزار نفر در این جشنواره شرکت کرده بودند و قطعاً شرکت در کلاس‌های قرآنی و مأنوس شدن آنها با قرآن می‌تواند تأثیر مستقیمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.

 الهی‌راد به همکاری کمیته امداد با نهادهایی همچون نیروی انتظامی، آموزش و پرورش و بهزیستی در راستای پیشبرد اهداف کمیته اشاره کرد و گفت: همکاری خوبی در بین دستگاه‌های استان در این زمینه برقرار است و در نتیجه گام‌های خوبی در این حوزه برداشته می‌شود.

 مقابله با آسیب‌های اجتماعی نیازمند هم‌افزایی دستگاه‌های فرهنگی

 کمیته امداد خراسان شمالی به موانع و چالش‌های پیش روی کاهش آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی هماهنگی بیشتری بین دستگاه‌های فرهنگی نیاز داریم تا بتوانیم سواد اجتماعی را در بین خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان افزایش دهیم و از طرفی اسباب سرگرمی سالم را برای این گروه فراهم آوریم.

 وی با اشاره به اینکه متأسفانه در برخی شهرستان‌ها امکانات رفاهی، تفریحی و سرگرمی محدود است، ادامه داد: این در حالی است که می‌شود با توسعه و گسترش فضاهای رفاهی اوقات فراغت سالمی را برای نوجوانان و جوانان فراهم و در راستای کاهش آسیب‌های گام برداشت.

 الهی‌راد افزود: همچنین در راستای اطلاع‌رسانی به خانواده باید تلاش بیشتری داشته باشیم تا خانواده در جریان آسیب‌ها قرار بگیرند تا اگر فرزندشان درگیر آسیب شد بتوانند برای پیشگیری ورود کرد.

 این مسئول از برنامه‌های آینده این نهاد حمایتی گفت: برنامه داریم تا در راستای توانمندسازی خانواده‌ها اقدام کنیم و هر میزان بتوانیم سطح سواد خانواده‌ها را افزایش دهیم، می‌توانیم توانمندی آنها به خصوص در حوزه اشتغال را افزایش دهیم تا به مرور این مددجویان از چرخه حمایتی خارج شوند.

 نهادهای حمایتی در خط مقدم مبارزه با آسیب‌های اجتماعی‌اند

 مجید پورخیاط در گفتگو با خبرنگار «عصراترک» گفت: در عصر پیچیده و متلاطم کنونی که جامعه با چالش‌های فزاینده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی روبه‌روست، آسیب‌های اجتماعی ابعاد گسترده‌تری یافته و به پدیده‌هایی چندلایه و پیچیده تبدیل شده‌اند.

متخصص علوم اجتماعی با اشاره به رشد روزافزون این آسیب‌ها تصریح کرد: پدیده‌هایی نظیر فقر، اعتیاد، طلاق، ترک تحصیل، بزهکاری نوجوانان، خشونت خانگی و حتی انزوای اجتماعی، دیگر مختص اقشار خاصی نیستند و امروز به تهدیدی عمومی برای سلامت اجتماعی کشور تبدیل شده‌اند.

 وی ادامه داد: در این میان، نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان‌های مردم‌نهاد و مؤسسات خیریه، با اتکا به ظرفیت‌های مردمی و اجتماعی، در خط مقدم پیشگیری و کاهش آسیب‌ها قرار دارند، این نهادها نه‌تنها با حمایت‌های معیشتی، بلکه با برنامه‌هایی نظیر اشتغال‌زایی، آموزش، مشاوره و توانمندسازی، نقش مهمی در ایجاد سپر حفاظتی برای خانواده‌های در معرض آسیب ایفا می‌کنند.

 وی با طرح سؤال مبنی بر این که آیا این اقدامات، از منظر جامعه‌شناسی و ارتباطات اجتماعی، واقعاً در مسیر کاهش آسیب‌ها مؤثر واقع شده‌اند؟ پاسخ داد: کاهش آسیب‌های اجتماعی تنها در گرو ارائه خدمات حمایتی نیست، بلکه به کیفیت تعاملات اجتماعی، سطح مشارکت مردمی، سرمایه اجتماعی و قدرت پیوندهای ارتباطی در دل جامعه بستگی دارد.

 نهاد حمایتی برای درک مشترک باید اعتمادسازی کند

 این جامعه‌شناس توضیح داد: هر نهاد حمایتی اگر نتواند اعتماد عمومی را جلب کند و درک مشترک نسبت به بحران‌ها ایجاد کند، در عمل به نتایج ماندگار نخواهد رسید.

 پورخیاط با اشاره به اینکه نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد در سال‌های اخیر تمرکز خود را بر توانمندسازی مددجویان گذاشته‌اند، افزود: این چرخش از حمایت صرف به سمت توانمندسازی، در نظریه‌های توسعه اجتماعی مورد تأکید است، اما موفقیت آن مشروط به هم‌افزایی میان سازمان‌ها، کاهش نگاه صدقه محور و پرورش حس تعلق اجتماعی در مددجویان است. در غیر این صورت، حمایت‌ها ممکن است وابستگی ایجاد کنند.

 این استاد دانشگاه در بخش دیگری پیشگیری را بنیان مداخلات اثربخش در حوزه آسیب‌های اجتماعی دانست و گفت: وقتی از مسائلی چون اعتیاد، طلاق یا ترک تحصیل صحبت می‌کنیم، باید ببینیم نظام‌های ارتباطی جامعه چه نقشی در پیشگیری ایفا می‌کنند.

 مقابله پایدار کمیته امداد با آسیب‌ها نیازمند گذر از خدمات یک‌طرفه است

 وی ابراز داشت: خانواده، مدرسه، رسانه و نهادهای مذهبی هرکدام یک رسانه ارتباطی‌اند، بنابراین کمیته امداد اگر بتواند این زنجیره را تقویت کند، از درمان محوری فاصله گرفته و به سمت پایداری اجتماعی حرکت کرده است.

 پورخیاط با تحلیل نقش مشارکت خیران در مدل‌های حمایتی تأکید کرد و گفت: ورود مؤسسات نیکوکاری و خیران به عرصه حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، اگر با رویکرد شبکه‌ای و ارتباطی صورت گیرد، در واقع بازسازی سرمایه اجتماعی از پایین است و این یعنی جامعه خودش به بازسازی خودش اقدام می‌کند و این همان چیزی است که در نظریه‌های ارتباطی به آن تولید کنش ارتباطی می‌گوییم.

وی تصریح کرد: اگر کمیته امداد، خیریه‌ها و نهادهای دولتی بخواهند به شکلی پایدار با آسیب‌های اجتماعی مقابله کنند، باید از ارائه خدمات یک‌طرفه عبور کرده و به بازیگران تسهیلگر در تولید کنش ارتباطی تبدیل شوند که این‌گونه، جامعه آسیب‌دیده نه‌تنها دریافت‌کننده کمک، بلکه بازیگر فعالِ بازسازی خود خواهد بود.

 پورخیاط با تأکید بر اینکه کاهش آسیب‌های اجتماعی یک فرایند صرفاً دستوری یا ساختاری نیست، تصریح کرد: حل این معضلات، نیازمند فرایندهای عمیق اعتمادسازی، تقویت تعاملات میان‌فردی، گفتگوی بین‌نسلی، شبکه‌سازی اجتماعی و احیای حس تعلق به جامعه است که در واقع، ریشهٔ بسیاری از آسیب‌ها، نه فقط در فقر اقتصادی، بلکه در فقر ارتباطی و انزوای اجتماعی نهفته است.

 این استاد دانشگاه افزود: موفقیت نهادهایی نظیر کمیته امداد امام خمینی (ره) و سایر سازمان‌های حمایتی در کاهش آسیب‌های اجتماعی، صرفاً به میزان بودجه یا تنوع خدمات وابسته نیست، بلکه آنچه در بلندمدت تعیین‌کننده است، کیفیت پیوندهای ارتباطی در جامعه، سطح مشارکت فعال شهروندان، درگیری واقعی جامعه مدنی در فرایندها و توان نهادها در ایجاد گفت‌وگوی اجتماعی مؤثر حول مسائل اجتماعی است.

 وی ادامه داد: وقتی نهادهای حمایتی بتوانند به‌جای ایفای نقش صرفاً خدمات‌رسان، به بازیگران تسهیلگر در فرایند تولید کنش ارتباطی تبدیل شوند، آن‌گاه ظرفیت‌های پنهان جامعه برای پیشگیری، تاب‌آوری و بازتوانی، فعال می‌شود که این همان نقطه‌ای است که خدمات اجتماعی از حالت خطی و موقتی، به یک الگوی توسعه محور و پایدار تبدیل می‌شوند.

 نتیجه‌گیری: توانمندسازی اقتصادی مددجویان، به‌عنوان رویکردی پیشرو در عملکرد کمیته امداد امام خمینی (ره)، نقش مؤثری در کاهش آسیب‌های اجتماعی دارد.

 اشتغال‌زایی، حمایت تحصیلی، ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزش‌های فرهنگی و دینی، راهبردهایی کلیدی در پیشگیری از آسیب‌هایی مانند اعتیاد، طلاق، ترک تحصیل و بزهکاری نوجوانان به شمار می‌آیند.

 بنابراین، مقابله مؤثر و پایدار با آسیب‌های اجتماعی مستلزم هم‌افزایی میان نهادهای فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و مذهبی، تقویت سرمایه اجتماعی و فعال‌سازی ظرفیت‌های مردمی است که توانمندسازی، وقتی با مشارکت واقعی و ارتباط مؤثر همراه باشد، از یک حمایت موقت فراتر رفته و به بستری برای بازسازی اجتماعی و کرامت انسانی مددجویان تبدیل خواهد شد.

 تهیه و تنظیم گزارش: آرزو رحمانی

 انتهای خبر/