به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، ماه محرم در بین ایرانیان جایگاه بسیار خاص و والایی دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی سال شمرده می‌شود. این ماه، به یاد واقعه عاشورا و شهادت امام حسین (ع)، نوه پیامبر اسلام و یاران باوفایش برگزار می‌شود و نمادی از ایستادگی در مقابل ظلم و ستم است.

 ایرانیان با برپایی مراسم‌های مختلف معنوی و آئینی، از جمله عزاداری، سینه‌زنی، زنجیرزنی و برگزاری تعزیه، ارادت خود را به امام حسین (ع) و خاندان ایشان نشان می‌دهند که این مراسم‌ها علاوه بر بعد مذهبی، نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و انتقال مفاهیم اخلاقی و انسانی به نسل‌های بعدی دارند.

 در طول ماه محرم، خیابان‌ها و مساجد در سراسر ایران با پرچم‌ها و پارچه‌های سیاه، پوشیده می‌شوند و آئین‌هایی چون علم بندان، نذری دادن، برگزاری مجالس سوگواری و پخت غذاهای سنتی مانند حلیم، برگزار می‌شود.

 این مناسک فضای وحدت، همدلی و همبستگی میان مردم را تقویت می‌کند و نشان‌دهنده پیوند عمیق ایرانیان با تاریخ و ارزش‌های دینی‌شان است.

 به‌طورکلی، محرم برای ایرانیان نه‌تنها یک ماه عزاداری بلکه فرصتی برای یادآوری ارزش‌های انسانی نظیر عدالت‌خواهی، فداکاری و مقاومت در برابر ظلم است که در نهضت امام حسین (ع) تجلی‌یافته است.

 این آئین در شهرستان گرمه با آداب و رسوم ویژه و خاصی برگزار می‌شود که بازتاب عمیق عشق و ارادت مردم این دیار به امام حسین (ع) و خاندان اهل‌بیت است.

 از جمله رسوم محرم در گرمه می‌توان به برپایی مراسم‌های عزاداری در مساجد و تکایا اشاره کرد که شامل سینه‌زنی، زنجیرزنی، مرثیه‌خوانی، تعزیه‌خوانی، پخت نذری‌هایی همچون حلیم است که هر ساله با شور و شوق خاصی در بین مردم این شهرستان برگزار می‌شود.

 بازسازی و اجرای تعزیه بنی‌اسد

حمزه اجلالی در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: از سن ۶ سالگی که الفبا را یاد گرفته‌ام، دعاخوانی و مداحی برای اهل‌بیت را شروع کرده‌ام و تاکنون با یاری خداوند ادامه دادم.

 این پیر غلام امام حسین (ع) در شهرستان گرمه درباره چگونگی برگزاری مراسم در دهه اول محرم در شهرستان گرمه گفت: شبیه‌خوانی از روز اول محرم، ساعت پنج بعدازظهر آغاز می‌شود و تا غروب آفتاب ادامه دارد.

 این مسئول برگزاری تعزیه‌خوانی گرمه به تنوع تعزیه‌ها اشاره کرد و گفت: در کنار ذکر مصیبت‌ها، تعزیه‌هایی با موضوعات مختلف اجرا می‌شود که یکی از این تعزیه‌ها، فرزند فروشی نام دارد که داستان فردی ورشکسته را روایت می‌کند که با مشورت همسرش، فرزند خود را برای عزاداری امام حسین (ع) به بازار می‌برد، اما در نهایت با عنایت امام حسین (ع)، فرزندش آزاد شده و به خانه بازمی‌گردد.

وی افزود: تعزیه‌های دیگری چون طفلان مسلم، یزید ریاحی، ابوالفضل جان، تعزیه شبیه‌خوانی عباس و وهاب نیز اجرا می‌شوند تا در نهایت به داستان اصلی عاشورا برسند.

اجلالی اشاره کرد: طی چند سال اخیر، تعزیه روز عاشورا به‌جای صبح، از ظهر به بعد اجرا می‌شود تا با عزاداری صبحگاهی هیأت مذهبی تداخل نداشته باشد.

نذر شمع بانوان در کنار مراسم‌های عزاداری

وی با بیان اینکه در کنار عزاداری، شبیه‌خوانی و تعزیه‌ها، مراسمی با نذر و نیاز و شمع روشن‌کردن توسط بانوان نیز برگزار می‌شود، به نقش پررنگ زنان در این مراسم‌ها اشاره کرد.

این پیر غلام گرمه‌ای گفت: خانم‌ها با شمع نذری خود در خیمه‌ها حضور یافته و در برخی موارد، امکانات لازم را فراهم می‌کنند.

اجلالی درباره بازسازی و اجرای تعزیه بنی‌اسد گفت: این تعزیه را حدود ۵۰ سال پیش با همکاری مرحوم ابراهیمیان و پدرشان، بازسازی کردیم؛ زیرا تعزیه‌های قدیمی گاهی شامل مطالب غیرمستند یا غیرواقعی بودند که ما باسلیقه خود و بر اساس مقاتل و منابع معتبر، آن‌ها را اصلاح و بازسازی کردیم.

وی افزود: تعزیه بنی‌اسد که در روز دوازدهم محرم اجرا می‌شود، مورد توجه و استقبال زیادی قرار گرفته و حتی به ثبت رسیده است.

 این مسئول برگزاری تعزیه‌خوانی گرمه خاطرنشان کرد: در این روز، خیابان‌ها شاهد حضور پرشور مردم و همکاری خوب بانوانی است که در بخش‌هایی از تعزیه، خانم‌ها باحجاب کامل و با همراهی چوب، نقش مهمی را ایفا می‌کنند و در کنار هیأت اصلی که توسط آقایان تشکیل می‌شود، حضور پیدا می‌کنند.

  وی با تأکید بر اینکه جوانان باید در این دستگاه اهل‌بیت (ع) حضور فعال داشته باشند، افزود: کشتی نجات امام حسین (ع) سرعتش از همه بیشتر است و شرکت در این مراسمت فیض و خیر فراوانی دارد.

ثبت ملی تعزیه بنی‌اسد گرمه

وحید محمودی‌فر در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: مراسم تعزیه بنی‌اسد (بیل گردانی) که روایتگر ماجرای غم‌انگیز دفن شهدای کربلا توسط قوم بنی‌اسد در روز ۱۲ محرم است، به‌عنوان یکی از آثار معنوی و میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

 رئیس اداره میراث‌فرهنگی شهرستان گرمه اضافه کرد: این آئین کهن با شماره ۴۲۶ در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده و هر ساله با شکوهی خاصی در شهر گرمه برگزار می‌شود.

وی افزود: تعزیه بنی‌اسد، شبیه‌سازی واقعه‌ای است که در آن قوم بنی‌اسد با راهنمایی امام سجاد (ع) که از طریق طی‌الارض به کربلا می‌رسند، پیکر پاک شهدای دشت نینوا را شناسایی و به خاک می‌سپارند که این مراسم معنوی با طی مسیر در بافت تاریخی شهر گرمه و ختم‌شدن در حسینیه سیدالشهدا (ع)، با استقبال پرشور عزاداران حسینی روبرو می‌شود.

 سابقه اجرای ۵۰ساله تعزیه در گرمه

 این مسئول اظهار کرد: روضه تنور خولی هم از دیگر مراسم‌های خاص در گرمه است که داستانی تلخ از وقایع پس از عاشورا و اسارت اهل‌بیت (ع) را روایت می‌کند که این روضه به عمل زشت خولی‌بن‌یزیداصبحی، از لشکریان عمر بن سعد، در قراردادن سر مبارک امام حسین (ع) در تنور اشاره دارد و عملی که با واکنش تند همسرش مواجه شد و بنا بر برخی روایات تاریخی، همین اقدام همسر خولی را در نهایت به دستگیری او در قیام مختار منجر کرد.

 محمودی‌فر گفت: هیأت عزاداری شاهزاده علی‌اصغر (ع) مسجد سراب گرمه نیز که بیش از ۵۰ سال سابقه در اجرای این تعزیه دارند، در شب دوازدهم محرم، نماد تنور خولی را شبیه‌سازی کرده و تعزیه اسرای دشت نینوا و ورود آن‌ها به دروازه ساعات را با شور و شعور حسینی اجرا می‌کند.

وی بر اهمیت حفظ و ترویج این آئین‌های مذهبی و فرهنگی تأکید کرد و گفت: این ثبت ملی را گامی مهم در جهت معرفی و پاسداشت میراث معنوی منطقه دانست.

 بازی در نقش ائمه مسئولیت سنگینی دارد

 همچنین مصطفی شکاریان در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: از کودکی با مراسم عزاداری امام حسین (ع) و تعزیه‌خوانی بزرگ شدم و ارادت به خاندان عصمت و طهارت (ع) من را به این وادی کشانده است.

 این تعزیه‌خوان گرمه ای ادامه داد: هر سال که در تعزیه نقش ایفا می‌کنم، این حس را دارم که ذره‌ای از دریای بیکران عشق و ایثار حسینی را درک می‌کنم.

وی گفت: در تعزیه، من افتخار ایفای نقش حضرت علی‌اکبر (ع) و امام حسین (ع) را دارم که هر کدام، دریایی از معنا و مفهوم را در خود جای‌داده است .

 این تعزیه‌خوان گرمه ای افزود: بازی در این نقش‌ها، مسئولیتی سنگین دارد، چرا که باید بتوانم گوشه‌ای از عظمت، شجاعت، صبر و مظلومیت این بزرگواران را به تصویر بکشم.

شکاریان گفت: بزرگ‌ترین چالش، درک درست مقام این بزرگواران و انتقال آن به مخاطب است و اینکه بتوانم با تمام وجود، پیام کربلا را به دل‌های مردم برسانم، نیازمند تحقیق، ریاضت و از خودگذشتگی است.

 محرم فرصتی برای الگوگیری از اهل‌بیت برای زندگی است

وی افزود: برای ایفای این نقش‌ها، ساعت‌ها مطالعه می‌کنم، با علما مشورت می‌کنم و سعی می‌کنم با تمام وجود، خودم را در آن فضا تصور کنم.

این تعزیه‌خوان گرمه ای در پایان گفت: به جوانان توصیه می‌کنم که با تعمق و تدبر در واقعه عاشورا، سعی کنند، ابعاد مختلف این حماسه جاویدان را درک کنند؛ زیرا این مراسم فرصتی ارزشمند برای آشنایی بیشتر با این قیام الهی و الگوگرفتن از شخصیت‌های بزرگ آن و قدم برداشتن در راه حق و حقیقت هستند.

نتیجه‌گیری: تعزیه بنی‌اسد در گرمه، نه‌تنها یک میراث معنوی ثبت‌شده است، بلکه نمادی از عشق و ارادت مردم این شهر به خاندان عصمت و طهارت (ع) و پاسداشت ارزش‌های عاشورایی است.

 حضور پرشور جوانان و زنان در این مراسم، نشان از زنده‌بودن این سنت دیرینه و انتقال آن به نسل‌های آینده دارد.

 تداوم این آئین‌ها، فرصتی ارزشمند برای آشنایی بیشتر با قیام امام حسین (ع) و الگوگرفتن از شخصیت‌های بزرگ آن در مسیر حق و حقیقت است.

 تهیه و تنظیم گزارش: رقیه فیروزه

 انتهای خبر/