چهارشنبه‌سوری یکی از آیین‌های پاک و جشن‌های ایرانی است که از غروب آخرین سه‌شنبهٔ اسفندماه، تا پس از نیمه‌شب تا آخرین چهارشنبهٔ سال، برگزار می‌شود و برافروختن و پریدن از روی آتش مشخصهٔ اصلی آن در قدیم بوده است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر اترک، چهارشنبه‌سوری مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی روح و دل انسان در چهارشنبه آخر سال که (چهارشنبه‌سوری) نام‌گرفته است و طلایه‌دار نوروز است که از زمان‌های خیلی دور تا به امروز نسل به نسل بین مردم منتقل شده است.
مردم در سحرگاه این روز برای آوردن آب به سرچشمه‌ها می‌روند و این خود دلیلی بر این ادعاست که این کلمه همان (چارشنبه سویی) است. در غروب، بوته‌هایی را روی‌هم می‌گذاشتند و خورشید که به‌تمامی پنهان می‌شد، آن را می‌افروختند و در بعضی نقاط ایران برای شگون، وسایل دورریختنی خانه از قبیل پتو، لحاف و لباس‌های کهنه را نیز می‌سوزانند.
آتش می‌توانست در بیابان‌ها در رهگذرها و یا در پشت‌بام خانه افروخته و وقتی آتش شعله می‌کشید از رویش می‌پریدند و ترانه‌هایی که در همه آنها برکت، خواهش، سلامت و بارآوری و پاکیزگی بود خوانده می‌شد.
آتش چهارشنبه‌سوری را خاموش نمی‌کردند تا خودش خاکستر شود و سپس خاکسترش را که در نظرگاه آنان مقدس بود کسی جمع کرده و بی‌آنکه پشت سرش را بنگرد بر سر نخستین چهارراه می‌ریخت و در بازگشت اهل خانه که می‌پرسیدند، کیست؟
می‌گفت: «منم» - از کجا می‌آیی؟ «از عروسی»، - چه آورده‌ای؟ ، «تندرستی».
از نظر مسلمانان آتش نماد پاکی، ازبین‌بردن بیماری‌ها، زدودن سرما، بدی و پژمردگی از تن بوده است.
ساکنان محلات قدیمی و روستانشین خراسان شمالی در این روز با پریدن از روی آتش ترانه‌هایی از قبیل «سرخی تو از من زردی من از تو» را زمزمه و اعتقاد دارند که با پریدن از روی آتش بلا، درد، بیماری و نحسی از آنان تا آخرین چهارشنبه سال آینده دور می‌شود.
این اهالی همچنین با سوزاندن و دود کردن اسفند و کندر، افشاندن گلاب و مواد خوشبوکننده و سوزاندن خار و خاشاک و شاخه‌های خشک درختان در آخرین چهارشنبه، شب را به خوشی می‌گذرانند.
از دیگر مراسم چهارشنبه‌سوری فال‌گوش بود و آن بیشتر مخصوص کسانی بود که آرزویی داشتند، مانند دختران دم بخت یا زنان در آرزوی فرزند.
در خراسان شمالی هنوز بخش از آیین‌های چهارشنبه‌سوری همچون بسیاری از نقاط ایران معمول است و کوچک و بزرگ در آخرین چهارشنبه سال برای دورکردن نحسی این آئین را گرامی می‌دارند.
این سنت امروزه دست خوش تغییرات زیادی شده و شکل و شمایل قدیمی خود را ازدست‌داده است و تبدیل به یک‌سری از آتش‌بازی‌های صرفاً خطرناک شده که باعث ایجاد رعب و وحشت بین مردم و همچنین آسیب رساندن به یکدیگر می‌شود.
قصه‌ها و آئینی که امروزه در حال سوختن در آتش و خاکسترشدن است و سرخی صورت را در همان سرخی آتش بجا گذاشتیم و حالا همان سیلی و نگه‌داشتن سرخی با برخی سنت‌های غلط که دوست نپرسد و دشمن نگوید.
امروزه در کوچه و پس‌کوچه‌های شهر صدای انفجار ترقه‌هایی را می‌شنویم که نوجوانان و جوانان با شور و هیجان وصف‌ناپذیر به وسیله آنها پیشواز چهارشنبه آخر سال می‌روند، قصهٔ تکراری در روزهای پایان هرسال که فقط پیامدهای دلخراشش باقی می‌گذارد.
آمارها نشان می‌دهد ۴۸ درصد آسیب‌دیدگان چهارشنبه‌سوری در گروه سنی ۱۰ تا ۲۰ سال قرار دارند و بیشترین گروه (بیش از ۳۴درصد آسیب‌دیدگان)، دانش‌آموزان‌اند.
آسیب‌های ناشی از مواد محترقه و منفجره یا آتش‌افروزی چهارشنبه‌سوری، تهدیدی جدی برای سلامتی افراد (خصوصاً کودکان و نوجوانان) است و هرگونه بی‌توجهی به نکات ایمنی و سهل‌انگاری در برپایی مراسم چهارشنبه‌سوری می‌تواند زیان‌های جانی و مالی سنگین و غیرقابل‌جبرانی را در پی داشته باشد.
یکی از عوامل ضروری برای پیشگیری از حوادث و اتفاقات، ارتقای سطح آگاهی مردم و خصوصاً گروه‌های در معرض خطر است، معلومات، آگاهی‌ها، نگرش، اعتقادات و باورهای افراد در مورد هر موضوعی نظیر حوادث چهارشنبه‌سوری عوامل مستعدکننده رفتار سالم و پیشگیری از این حوادث را تشکیل می‌دهد. این عوامل در فرد ایجاد انگیزه می‌کند تا رفتار خود را تغییر دهد و از بروز این حوادث جلوگیری کند.
کشف ۵۶ هزار مواد محترقه در بجنورد در روزهای پایانی سال
غلامرضا قربانی رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومی در گفتگو با خبرنگار عصر اترک از کشف ۵۶ هزار و ۵۰۰ عدد انواع مواد محترقه در بازرسی از یک منزل مسکونی در بجنورد خبر داد و افزود: در پی اطلاع از نگهداری و فروش تعداد قابل‌توجهی مواد محترقه توسط فردی در یک منزل مسکونی در بجنورد، بلافاصله رسیدگی به موضوع در دستور کار قرار گرفت.
این مقام انتظامی با بیان اینکه در همین رابطه یک نفر متهم دستگیر و بعد از تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی شد، از شهروندان خواست تا باتوجه‌به خطرات جبران‌ناپذیر مواد محترقه، در صورت اطلاع از این‌گونه موارد بلافاصله مراتب را از طریق پل ارتباطی ۱۱۰ به پلیس اطلاع دهند.
آسیب‌پذیری بیشتر قشر کودکان و نوجوانان
تقی دولت‌آبادی رئیس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر حوادث دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصر اترک ضمن بیان اینکه آیین چهارشنبه‌سوری در این استان در سال گذشته سه مصدوم داشته است گفت: از این تعداد دو کودک و یک نفر زن هستند که بعد از انجام اقدامات درمانی لازم در محل حادثه به مراکز درمانی اعزام شدند.
وی خاطرنشان کرد: استقرار اتوبوس آمبولانس و سایر آمبولانس‌ها در مکان‌های پر تردد مرکز استان و سایر شهرستان‌ها از اقدامات پیش‌بینی‌شده اورژانس خراسان شمالی برای چهارشنبه‌سوری است.
رئیس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر حوادث دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی توصیه‌هایی را نیز در خصوص پیشگیری از حوادث چهارشنبه‌سوری بیان و عنوان کرد: از حمل مواد محترقه و آتش‌گیر و انفجاری حتی به مقادیر بسیار کم، در جیب لباس و کیف جدا خودداری کنید.
دولت‌آبادی با اشاره به آسیب‌پذیری قشر کودکان و نوجوانان تأکید کرد: استفاده از این مواد توسط آنان خطرات جدی به همراه داشته، سلامت آنان را به خطر انداخته و مرگ را به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: تمام موادی که در نارنجک، ترقه، منور و سایر مواد آتش‌زا و محترقه استفاده می‌شوند، از مواد منفجره و آتش‌گیر هستند که ماده‌ای خطرناک است و صدمات جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
رئیس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر حوادث دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی یادآور شد: به شهروندان توصیه می‌شود که اگر با مصدومی مواجه شدند، بلافاصله با شماره ۱۱۵ تماس گرفته و نشانی دقیق را اعلام کنند.
عدم شناخت نسل جدید از آیین‌های سنتی این جشن
یک کارشناس مذهبی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصر اترک دررابطه‌با آیین برگزاری این جشن سنتی گفت: در شب چهارشنبه‌سوری در بین برخی از هم‌وطنان ما رسم بوده که کوزه‌های سفالی کهنه را بالای بام خانه برده، به پایین انداخته و آنها را می‌شکنند و کوزهٔ نویی را جایگزین می‌کردند تا بلاها و قضاهای بد که در کوزه جمع می‌شد با شکستن کوزه، آن بلاها از انسان دور می‌شد.
سهرابی افزود: در سال‌های اخیر چهارشنبه‌سوری با حرکت به‌سوی شیوه‌های نادرست بین جوانان به تحریف رفته است و از اصالت خود فاصله گرفته است.
وی با بیان این که نسل جدید از آیین‌های این سنت شناخت چندانی ندارد، اظهارکرد: امروزه، استفاده از مواد محترقه و آتش‌زا که بعضاً دست‌ساز و خطرناک هستند بسیار رایج است و جایگزین آیین‌های کهن شده است.
وی ادامه داد: در چند سال گذشته، این شب همواره دارای آمار آسیب‌دیدگی و گاهی دارای تلفات جانی در شهرهای بزرگ بوده است .
ضرورت فرهنگ‌سازی به‌منظور جلوگیری از پیامدهای ناگوار
قاسم مهرنیا یک فعال فرهنگی در خراسان شمالی نیز با بیان اینکه چهارشنبه‌سوری از جمله مراسم سنتی و ملی کشورمان است، افزود: چهارشنبه‌سوری آدابی کهن برگرفته از فرهنگ اصیل ایران است که چندی است برخی رفتارهای افراطی در چهارشنبه‌سوری باعث شده، این رسم کهن به‌جای اینکه موجبات شادمانی مردم را فراهم کند، به راهی برای سلب آرامش افراد و به‌خطرافتادن سلامت و جان آنها تبدیل شده است.
مهرنیا، با تأکید بر لزوم فرهنگ‌سازی به‌منظور جلوگیری از پیامدهای ناگوار رفتارهای پرخطر در چهارشنبه‌سوری، ادامه داد: صداوسیما، مطبوعات باید در مورد پیامدهای منفی رفتارهای افراطی در این روز هشدارهای لازم را به مردم بدهند .
وی اضافه کرد: همچنین باید با افرادی که در این روز به‌صورت آگاهانه امنیت روانی جامعه را مختل می‌کنند و نسبت به تهیه و توزیع مواد منفجره آسیب‌زا مبادرت می‌ورزند برخوردهای قاطع قانونی شود.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: در این راستا برخورد نیروهای انتظامی در این روز باید باظرافت خاصی صورت گیرد و این نیروها در ضمن شدت عمل با تولید و توزیع‌کنندگان مواد محترقه و همچنین مخلان آسایش و امنیت روانی مردم، باید رفتاری هدایتگرانه با افرادی داشته باشند که تنها در پی شادمانی در این روز هستند.
انتهای خبر/صدیقی