محمد تقی احمدی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در گفتگو با عصراترک در این باره اظهار کرد: به طور کلی، امروز در سطح دنیا منابع آب و خاک با چالش‌های جدی‌ای روبرو هستند که استان خراسان شمالی نیز متاثر از این بحران‌ها است.
احمدی عنوان کرد: کمبود بارندگی‌ها و بحران منابع آبی از جمله عوامل بسیار مهمی هستند که منابع خاکی را دچار مشکل کرده‌اند.
به گفته وی، در حال حاضر در سطح کشور و استان منابع خاکی با مشکلات مهمی از جمله شور شدن، فرونشست، فرسایش و آلودگی همچنین قاچاق مبتلا شده‌اند.
این عضو هیات علمی بیان کرد: وقتی باران می‌بارد و در خاک نفوذ می‌کند، نفوذ باران در خاک موجب می‌شود که املاح موجود در خاک به لایه‌های زیرین خاک فرو روند، با این وجود، درصورتیکه میزان بارش‌ها کاهش یابد و دما افزایش پیدا کند، آب از سفره‌های زیرزمینی همراه با املاح موجود در خاک به سطح خاک بالا می‌آیند و آب بخار می‌شود و املاح نیز در سطح خاک می‌ماند.
وی افزود: این فرآیند موجب می‌شود تا خاک شور شود.
احمدی عنوان کرد: در خراسان شمالی نمودهای شوری خاک در شهرستان‌های گرمه، جاجرم و اسفراین اتفاق افتاده و نمایان شده است.
وی گفت: در تاق زارهای این شهرستان‌ها به صورت لکه‌ای شاهد هستیم که گیاه تاق که در مقابل کم آبی و شوری خاک مقاوم است، ضعیف شده‌اند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: این وضعیت گویای آن است که متاثر از کاهش بارندگی‌ها و تداوم خشکسالی‌ها، خاک این مناطق شورتر شده و از حد تحمل این گیاه شورپسند نیز بیشتر شده است.
وی در ادامه درباره فرونشست خاک به عنوان عاملی مهم برای تهدید منابع خاکی نیز اظهار کرد: مبتنی بر اعلام انجمن هیدرولوژی آمریکا که نهاد علوم، فنون و تکنولوژی آب شناختی دنیا است، بیان شده است که اگر تا ۲۰ درصد از منابع آبی سفره‌های زیرزمینی برداشت شود، آسیب قابل توجهی به منابع آب و خاک وارد نمی‌شود که البته در مناطق پر باران تا ۴۰ درصد نیز امکان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی وجود دارد، اما اگر برداشت بیش از حد تعریف شده رخ دهد، بحران زا خواهد بود.
احمدی عنوان کرد: این درصورتیکه است که در استان کم بارش خراسان رضوی میزان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی‌اش ۱۳۰ درصد و در استان خراسان شمالی کم بارش نیز حداقل به ۱۳۰ درصد رسیده است.
وی تصریح کرد: برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی پیامدهای بحران زای فرونشست زمین و تخریب ساختمان خاک را به دنبال دارد.
این عضو هیات علمی گفت: در حال حاضر نمودهای بحران فرونشست خاک به صورت تَرک خوردگی زمین علاوه بر مناطق جنوبی استان حتی در مناطق شمالی استان در شهرستان‌های راز و جرگلان و مانه و سملقان نیز اتفاق افتاده است.
علاوه بر این، وی در ادامه درباره رخداد فرسایش خاک در استان نیز بیان کرد: متاسفانه کشور ایران در این زمینه، در سطح دنیا در جایگاه نخست قرار گرفته است.
احمدی گفت: میانگین فرسایش خاک در سطح کشور ۲٫۵ تن در هکتار است درحالیکه این رخداد در خراسان شمالی بیش از میانگین کشوری است.
وی افزود: میزان فرسایش خاک در خراسان شمالی به هفت و نیم تن در هکتار رسیده است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی کاهش بارندگی، فقیر شدن پوشش گیاهی، نوع سازندهای خاک، کشاورزی سنتی در برخی از مناطق استان را از علل اصلی بروز این پدیده بحران زا برای منابع خاکی استان عنوان کرد.
وی همچنین آلودگی خاک را از دیگر عوامل تهدیدکننده منابع خاکی برشمرد و گفت: فقدان مدیریت درباره فاضلاب‌ها، پسماندها و زباله‌ها قطعا منابع خاکی را آلوده می‌کنند.
احمدی خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعه انجام شده در دفنگاه زباله‌ای در حوالی شهر شیروان که به مدت ۳۰ تا ۴۰ سال در این منطقه انواع زباله‌ها دپو و دفن می‌شدند، با نمونه برداری‌های انجام شده، مشخص شد که خاک پیرامون این دفنگاه آلوده شده است.
وی افزود: البته فقدان مدیریت فاضلاب‌ها نیز پیامد منفی آلودگی خاک را به دنبال دارند.
این عضو هیات علمی در ادامه با تصریح بر این مطلب که حفظ منابع آب و خاک، منشاء ادامه حیات و سلامت جوامع بشری هستند، خواستار شد: دولت درباره حفظ این منابع حیاتی اقدامات موثری را در دستور کار قرار دهد تا عوامل تهدیدکننده این منابع کمتر شوند.
وی همچنین یادآور شد: نتایج مطالعات ملی که بر روی منابع آب و خاک کشور انجام شده‌اند، منتشر شوند تا حداقل درباره حفظ این منابع، اقدامات عملی و کاربردی‌تری در دستور کار قرار گیرند.
احمدی در بخش دیگری از سخن خود به اجرای طرح بین المللی ترسیب کربن و نتایج مثبت آن برای حفظ منابع آب و خاک اظهار کرد: اجرای این طرح در کشور از سال ۸۳ کلید خورد و البته از سال ۹۳ نیز انجام این طرح در استان خراسان شمالی در منطقه میان دشت اسفراین در عرصه ۱۲۶ هکتاری آغاز شد.
وی گفت: این منطقه میان دشت در حوزه آبخیز کال شور واقع است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی بیان کرد: این طرح در چهار بخش شامل محرومیت زدایی از ساکنان منطقه هدف، بکارگیری مشارکت مردمی آنان، توانمندسازی جوامع روستایی و محلی آنها و احیا و ترسیب کربن در این منطقه اجرایی شد.
وی افزود: در این راستا، در این منطقه هدف ۳۲ گروه توسعه روستایی و ۹ صندوق خرد اعتباری نیز تشکیل شدند.
این عضو هیات علمی بیان کرد: برای اجرای این طرح در منطقه میان دشت از منابع اعتباری بین المللی و حتی استانی استفاده شد.
وی افزود: با اعتبارات صرف شده، اقداماتی از جمله اجرای طرح‌های آبخیزداری، اصلاح الگوی کشت، کاهش فشار برداشت آب از منابع زیرزمینی، ساماندهی عمرانی کانال‌های آبی همچنین توزیع تنورها و آبگرمکن‌های گازی میان اهالی و اشتغالزایی برای ساکنان آن انجام شدند.
احمدی تصریح کرد: نفوذ هر چه بیشتر آب در خاک، باروری خاک، افزایش تولیدات کشاورزی همچنین اُفت سطح فرسایش خاک که در این منطقه رخ دادند که از مهمترین نتایج بسیار مثبت اجرای این طرح در این منطقه کم بارش استان بوده است.
انتهای خبر/قهرمانی