برداشت ماشینی زعفران از مهم‌ترین دغدغه‌ها

زنجیره ارزش تولید محصول زعفران شامل تأمین پیازچه اصلاح شده زعفران برای باردهی بیشتر و مقاومت به تنش‌های آب‌وهوایی، کاشت، برداشت، انبارداری و بسته‌بندی ماشینی، وجود آزمایشگاه همچنین ایجاد و راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی برای فراوری مشتقات محصول زعفران، افزون بر آن نیز تشکیل شرکت‌های تعاونی و اتحادیه و پای‌کار آمدن شرکت‌های بازرگانی به‌منظور اجرای کشاورزی قراردادی، برندسازی و صادرات این محصول هستند که خراسان شمالی پس از گذشته ۱۰ سال با دستیابی به سطح زیر کشت ۴ هزار و ۹۴۵ هکتاری و ۲۹ تن تولید سالانه نگین زعفران و کسب رتبه سوم کشوری در تولید این محصول آن‌هم باکیفیت بالا فقط توانسته است در کشت ماشینی زعفران و فروش مستقیم محصول خام به تاجران گام‌های مؤثری را بردارد و آماده‌سازی سایر حلقه‌های این زنجیره تولید در استان هنوز اندر خم یک کوچه باقیمانده‌اند.

در این زنجیره تولید، برداشت ماشینی زعفران از جمله مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که زعفران‌کاران به علت فقدان ماشین ماشینی برداشت این محصول در کشور هنوز مجبور هستند که برداشت را با به‌کارگیری نیروی کارگری به‌صورت سنتی انجام دهند که در این میان اختراع چنین ماشینی، دستان فناوران پارک‌های علم‌وفناوری کشور و تضمین خرید آن نیز دستان اتاق‌های بازرگانی و شرکت بازرگانی را می‌بوسد.

 علاوه بر این، آماده‌سازی سایر حلقه‌های این زنجیره تولید که اشاره شد به تدبیر و مدیریت مسئولان اجرایی استان نیازمند است که خوشبختانه استانداری خراسان شمالی امسال با تشکیل ستاد تسهیل‌گری قدم مؤثری را برای تکمیل حلقه‌های این زنجیره تولید برداشت.

باتوجه‌به اینکه تکمیل حلقه‌های این زنجیره تولید نیازمند تأمین سرمایه و پای‌کار آمدن سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است، سازمان جهاد کشاورزی استان بسته‌های سرمایه‌گذاری در قالب صدور مجوزهای بی‌نام و صدور بسته‌های سرمایه‌گذاری را تهیه و در فراخوان عمومی به سرمایه‌گذاران معرفی کرد.

درعین‌حال، قبل از آغاز برداشت محصول زعفران در استان، سازمان جهاد کشاورزی استان با شماری از تجار بومی همچنین شرکتی بازرگانی از خراسان رضوی گفتگوهایی را برای خرید مستقیم محصول زعفران تولیدی خراسان شمالی البته در بستر سامانه الکترونیکی پالیز به‌منظور حذف دلالان از این بازار انجام داد که به مرحله اجرا رسید.

هرچند که طی هشت ماه گذشته در استان خراسان شمالی مقدمات و قدم‌های مؤثری برای خرید محصول زعفران از زعفران‌کاران خراسان شمالی برداشته شده، اما خراسان شمالی راه درازی را برای صنعتی‌کردن این زنجیره تولید در پیشرو دارد که باید طی کند.

بازرگانان، پای خرید زعفران خراسان شمالی

 معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اظهار کرد: دولت چهاردهم در عمل به برنامه هفتم توسعه، تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری در قالب صدور مجوزهای بی‌نام و صدور مجوز بسته‌های سرمایه‌پذیر را در دستور کار قرارداد که در این راستا، این رویکرد در برنامه اجرایی استان‌ها قرار گرفت.

 علی بهنام فر گفت: در این زمینه استانداری خراسان شمالی در همراهی با دستگاه‌های اجرایی استان تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری در قالب صدور مجوزهای بی‌نام همچنین صدور مجوزهای بسته‌های سرمایه‌پذیر با رویکرد تکمیل حلقه‌های مفقوده زنجیره‌های تولیدی در استان را مدنظر و در دستور کار قرار دادند و اقدامات را آغاز کردند.

 وی با بیان اینکه تمرکز بر روی تکمیل حلقه‌های مفقوده زنجیره‌های تولیدی در استان با رویکرد فراوری و صادرات‌محور کردن محصولات خام تولیدی استان همچنین تحقق ارزش افزوده برای این محصولات بوده است، عنوان کرد: تصمیم نهایی بر آن شد که پس از تهیه این بسته‌های سرمایه‌گذاری همایشی ملی با عنوان همایش ملی فرصت‌های سرمایه‌گذاری خراسان شمالی برگزار و این بسته‌های سرمایه‌گذاری به متقاضیان سرمایه‌گذاری ایرانی و خارجی معرفی و ارائه شوند.

 وی در ادامه بیان کرد: سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در این راستا ۲۷ بسته سرمایه‌گذاری در قالب مجوزهای بی‌نام با رویکرد ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی به‌منظور فراوری، برندسازی، سرتینگ و صادرات برخی از محصولات کشاورزی از جمله دام و گیاهان دارویی همچنین شماری بسته سرمایه‌گذاری در قالب مجوز بسته‌های سرمایه‌پذیر در زمینه‌های ایجاد صنایع بسته‌بندی و برندسازی محصولاتی از جمله زعفران، کرم ابریشم و پسته را تهیه کرد.

 معاون برنامه‌ریزی سازمان جهاد کشاورزی استان در ادامه اظهار کرد: پس از تهیه این بسته‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی یک شرکت صنعتی - بازرگانی در زمینه زعفران که در استان خراسان رضوی فعال است، برای سرمایه‌گذاری در زمینه خرید محصول زعفران استان اعلام آمادگی کرد که پس از انجام گفتگوها این شرکت با استانداری خراسان شمالی قراردادی را امضا کرد که این سرمایه‌گذار محصول زعفران تولیدی خراسان شمالی را در بستر سامانه الکترونیکی پالیز انجام دهد.

 وی گفت: خرید در این بستر الکترونیکی این‌گونه است که سرمایه‌گذار با بانک عامل قرارداد منعقد می‌کند تا بتواند یا در بستر نقدی و یا در بستر اعتباری سامانه الکترونیکی پالیز محصول زعفران استان را خریداری و با زعفران‌کاران تسویه‌حساب کند.

 درعین‌حال، بهنام فر خاطرنشان کرد: علاوه بر این شرکت یاد شده، شش شرکت دیگر نیز برای عقد قرارداد و خرید زعفران استان در بستر سامانه الکترونیکی پالیز اعلام آمادگی کرده‌اند که برخی از آنها خرید زعفران تولیدی استان را شروع کرده‌اند.

لزوم مکانیزه‌کردن زنجیره تولید زعفران

 مدیر پیشین امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: در تکمیل حلقه‌های مفقوده زنجیره تولید محصول زعفران در استان علاوه بر بازاریابی باید برداشت محصول زعفران از سطوح تحت کشت، ماشینی شوند.

 صفدر صفدری افزود: فقدان دستگاه‌های ماشینی برای برداشت محصول زعفران از جمله عوامل مهمی است که هزینه تولید زعفران را افزایش همچنین توجیه اقتصادی این محصول را کاهش داده است.

 راه درازی که تا صنعتی‌شدن زعفران در پیش است

 مدیر جدید امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: از گذشته بسیار دور رویشگاه اصلی زعفران در کشور، خطه خراسان بوده که در آن کشت و برداشت می‌شده است.

 جواد همدمیان گفت: تغییر اقلیم بر توسعه سطح زیر کشت این گیاه کم آب طلب در این خطه به‌ویژه طی ۱۰ سال گذشته در استان خراسان شمالی بسیار اثرگذار بوده که طی این سال‌ها این سطح زیر کشت به طور قابل‌توجهی افزایش‌یافته است.

 وی بیان کرد: سطح زیر کشت محصول زعفران در استان خراسان شمالی که در حال حاضر در سامانه پهنه‌بندی کشور ثبت شده چهارهزار و ۹۴۵ هکتار است که البته پیش‌بینی می‌شود این سطح زیر کشت به پنج هزار هکتار نیز رسیده باشد.

 وی عنوان کرد: در حال حاضر بیشترین سطح زیر کشت زعفران در سطح استان خراسان شمالی به ترتیب در شهرستان‌های فاروج، شیروان و اسفراین محقق شده و در سایر شهرستان‌های خراسان شمالی نیز سطح زیر کشت این محصول کمتر و پراکنده‌تر است.

 مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان در ادامه با اشاره به اینکه فصل برداشت محصول زعفران در خراسان شمالی از اوایل آبان شروع و تا اواخر آبان ادامه دارد، اعلام کرد: در استان، در شرایط مطلوب تولید گل زعفران ۲۰۰ کیلوگرم در هر هکتار و مجموع استحصال نگین زعفران نیز ۲۹ تن بوده است.

 درعین‌حال، وی با یادآوری این مطلب که زعفران محصولی صادرات‌محور و باارزش افزوده بسیار بالایی است، تصریح کرد: این محصول برای صادراتی پایدار و حفظ بازارهای خارجی خود باید فرایند کاشت تا بسته‌بندی آن صنعتی و تمام ماشینی بشود.

 وی گفت: در استان، مرحله کاشت غده‌های زعفران در مزارع به دلیل وجود ماشین ماشینی به‌صورت ماشینی کشت می‌شود.

 بااین‌وجود، همدمیان اعلام کرد: در زنجیره تولید زعفران در استان هنوز برداشت این محصول از سطوح تحت کشت به‌صورت سنتی و با دستان کارگران انجام می‌شود.

 وی با بیان اینکه برداشت ماشینی محصول زعفران از مزارع از جمله حلقه‌های مفقوده زنجیره تولید این محصول در استان است، خاطرنشان کرد: هنوز در سطح کشور ماشینی برای برداشت ماشینی محصول زعفران اختراع نشده است که بتوان آن را خریداری کرد.

 وی یادآور شد: سازمان جهاد کشاورزی استان، اختراع چنین ماشینی را به پارک علم‌وفناوری استان پیشنهاد داده است.

 مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان در بخش دیگری از سخن خود با اشاره به این مطلب که عملکرد تولید نگین زعفران در هر هکتار از مزارع استان در شرایط مطلوب پنج تا شش کیلوگرم بوده است، عنوان کرد: انبارداری و بسته‌بندی زعفران در استان نیز می‌بایست ماشینی شوند که از دیگر حلقه‌های مفقوده زنجیره تولید زعفران در استان است.

 افزون بر این، وی یادآور شد: گلبرگ زعفران نیز هنوز دورریز می‌شود درحالی‌که باید مطالعات تحقیقی برای فراوری گلبرگ زعفران و ایجاد صنایع فراوری برای تبدیل گلبرگ به محصول جدید نیز انجام شود که یک حلقه دیگر از این زنجیره تولید خواهد بود.

 وی در ادامه درباره قیمت خرید زعفران‌کاران و حذف دلالان از بازار این محصول نیز اعلام کرد: برای ساماندهی به بازار فروش زعفران استان، امسال نیز بازارچه فروش این محصول در شهر فاروج فعال شده است تا زعفران‌کاران محصول تولیدی خود را به قیمت‌هایی مناسب به تجار در این بازار بفروشند.

 همدمیان در ادامه با اعلام اینکه در حال حاضر استان خراسان شمالی رتبه سوم تولید محصول زعفران ایران را دارا است، خاطرنشان کرد: امسال خراسان شمالی از بازرگانان بومی استان همچنین یک شرکت بازرگانی زعفران از خراسان رضوی دعوت کرد که برای خرید این محصول تولیدی استان در بستر سامانه الکترونیکی پالیز ورود کنند تا خرید این محصول در استان نظامند و قیمت خرید از زعفران‌کاران نیز مناسب‌تر شود.

 وی افزود: در این راستا، هفت بازرگان بومی و یک شرکت بازرگانی از خراسان رضوی در این زمینه ورود کرده و پای‌کار آمده‌اند که در بستر سامانه الکترونیکی پالیز خرید را انجام می‌دهند.

 بااین‌وجود، وی تصریح کرد: تشکیل شرکت‌های تعاونی و اتحادیه زعفران‌کاران استان از دیگر حلقه‌های مفقوده این زنجیره تولید در استان است که باید ایجاد و فعال شوند.

 مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان گفت: تشکیل آنها موجب می‌شود تا بر روی قیمت‌گذاری این محصول در بازار و کمک به تکمیل حلقه‌های زنجیره تولید این محصول در استان همچنین صادرات این محصول با برند استان بسیار اثرگذار باشند.

 علاوه بر این، وی عنوان کرد: صنعتی و صادرات‌محور شدن محصول زعفران در خراسان شمالی همچنین به تأمین پیازچه‌های اصلاح شده برای افزایش میزان تولید در واحد سطح و مقاومت در برابر تغییرات آب‌وهوایی همچنین به اجرای دستگاه‌های نوین آبیاری به طور مشخص آبیاری زیرسطحی در مزارع زعفران در استان بسیار نیاز دارد که باید موردتوجه قرار گیرند.

نتیجه‌گیری: تغییر اقلیم، تولید محصولی راهبردی به لحاظ کشت و ارزآوری را در سفره خراسان شمالی گذاشت که طی ۱۰ سال گذشته سطح قابل‌توجهی از زمین‌های کشاورزی استان زیر بار کشت این محصول کم آب طلب رفت.

 به پیش‌بینی محققین، اقلیم خشک حاکم شده بر خراسان شمالی، سطح زیر کشت این محصول صادراتی در استان را افزایش خواهد داد و تولید نگین زعفران خراسان شمالی از ۲۹ تن به ۱۰۰ تن خواهید رسید.

 بنابراین، خراسان شمالی با چنین برآورد و پیش‌بینی باید تدبیر را از الان به دست گیرد و به‌طورجدی بر تکمیل حلقه‌های زنجیره تولید طلای سرخ در استان متمرکز شود تا بتواند این اشتغال‌زایی را حفظ و کشت این محصول ارزآور و راهبردی را صنعتی کند.

 کشاورزان استان که با خردمندی، گام اصلی را برداشته‌اند، حال باید سرمایه‌گذاران و بازرگانان در این زنجیره، خودی نشان دهند تا بتوانند در بازار بین‌المللی مقابل اسپانیا عرض‌اندام کنند.

 تهیه و تنظیم گزارش: سمانه قهرمانی

 انتهای خبر/