ارگ تاریخی «بلقیس» به‌عنوان دومین بنای خشتی و گلی کشور از یادگارهای عصر ساسانی در اسفراین خراسان شمالی است که فراموشی و تخریب این اثر در ۱۸ فروردین‌ماه سال جاری رسانه‌ای شد و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اعتبار ویژه‌ای را برای مرمت این اثر تخصیص داد.
به گزارش پایگاه خبری عصر اترک به نقل از ایرنا، مجموعه شهر تاریخی بلقیس دومین بنای عظیم خشتی و گلی ایران پس از ارگ بم است که به شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و باتوجه‌به اهمیت و غنای تاریخی آن در سال ۱۳۸۸ به‌عنوان پایگاه میراث‌فرهنگی مصوب و فعالیت مطالعاتی، مرمتی و باستان‌شناسی آن آغاز شد.
حدود ۶ سال است که شاهکار معماری عصر ساسانی در اسفراین به حال خود رها شده و اقدامات پژوهشی و کاوش‌های باستان‌شناسی برای روشن‌کردن زوایای تاریک تاریخی انجام نمی‌شود.
جدای از آن بخشی از دیوار این بنای تاریخی نیز به دلیل مرمت‌های غیراصولی در اثر بارندگی‌های اخیر فروریخته است.
براین‌اساس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی مرمت این اثر تاریخی را در دستور کار قرارداد و در مرحله نخست سه میلیارد ریال را برای مرمت تخصیص دادند و جذب آن در حال پیگیری است.
تخصیص سه میلیارد ریال برای مرمت
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی از تخصیص سه میلیارد ریال برای مرمت ارگ تاریخی «بلقیس» اسفراین از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خبر داد.
علی مستوفیان می‌گوید: جدای از این اعتبار ۱۵ میلیارد ریال نیز برای استحکام‌بخشی این ارگ تاریخی از اداره کل امور پایگاه‌های میراث‌فرهنگی کشور تقاضا شد.
وی می‌افزاید: قرارگرفتن ضلع غربی ارگ تاریخی در جهت بارش باران و ایجاد رطوبت موجب تخریب بخشی از جداره دیوار ارگ تاریخی بلقیس اسفراین شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی می‌گوید دهد: اعتبار تخصیص‌یافته برای مرمت اضطراری و بازسازی دیوار مذکور هزینه خواهد شد.
مستوفیان در خصوص فرایند کاوش این بنای تاریخی نیز می‌گوید: کاوش و مرمت محوطه‌ها و بناهای تاریخی فرایندی علمی، پرهزینه و زمان‌بر است که گاه تا چندین سال به طول می‌انجامد و بر اثر بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل یا صاعقه امکان آسیب به آن وجود دارد.
وی با اشاره به تأسیس پایگاه میراث‌فرهنگی شهر بلقیس در سال ۱۳۸۸، یادآور می‌شود: انجام مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناختی منجر به معرفی شهر بلقیس و تبیین اهمیت‌های فرهنگی آن شد و در سال‌های اخیر اعتبارات مناسبی برای احیای این بنای تاریخی هزینه شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی تصریح می‌کند: بعد از سفر پر برکت مقام معظم رهبری به استان و تأکید بر حفظ این اثر فاخر، میزان اعتبارات تخصیصی به این اثر تاریخی نیز افزایش یافت.
مستوفیان یادآور می‌شود: افزون بر ۱۱ میلیارد ریال طی عملکرد دولت برای اجرای طرح‌های مرمتی به این مجموعه اختصاص‌یافته است.
تخصیص اعتبار برای مرمت دومین بنای خشتی ایران
بلقیس را بهتر بشناسیم
در نوشته‌های دیرینه و کهن، اسفندیار، شاهزادهٔ کیانی، فرزند گشتاسب را بانی شهر و ارگ بلقیس می‌دانند و می‌گویند که او نخستین سنگ بنای شهر را گذاشت و فرمان به ساختن آن داد.
جدای از بازگفتن‌های اسطوره‌ای، دیرینه‌ترین نشانه‌ای که از ارگ بلقیس به‌دست‌آمده است، به سال‌های پایانی دوره ساسانیان بازمی‌گردد و در آن سال‌ها و یکی دو سده پس از آن، از رونق و شکوه ارگ بلقیس بسیار یاد شده است.
اسناد کهن تاریخی می‌گویند که تا پایان فرمانروایی صفویان (نیمهٔ نخست سدهٔ دوازدهم مهی) اسفراینِ کهن، آباد و آکنده از مردمان بود؛ اما پس از طغیان و یورش افغان‌ها، ارگ بلقیس به دست آنان افتاد و با خاک یکسان شد و از آن زمان به این‌سو، شهر و ارگ آن خالی از زندگی شد و جز چند خانواری که هنوز در ویرانه‌های آن زندگی می‌کردند، کسی در آنجا نماند و پس از آن شهر اسفراین کنونی ساخته شد.
نخستین پژوهنده‌ای که به شیوهٔ علمی از ارگ بلقیس نقشه‌برداری کرد افسری انگلیسی به نام «سایکس» بود.
او که در پی‌شناخت تاریخ ارگ و بازمانده‌های آن بود، در سال ۱۸۹۳ میلادی کار نقشه‌برداری از آن را انجام داد؛ اما دهه‌های بسیاری زمان بُرد تا پژوهندگان دست به کاوش‌های باستان‌شناسی در خرابه‌های ارگ بلقیس زدند و تا قبل از آن در سال ۱۳۵۲ خورشیدی، خبرهایی پی‌درپی از غارت اشیا تاریخی ارگ می‌رسید و ازاین‌رو وزارت فرهنگ و هنر آن زمان از شماری از باستان‌شناسان خواست که کاوش‌ها و جست‌وجوهای علمی خود را برای شناخت ارگ بلقیس آغاز کنند و به دنبال آن کاوش‌ها بود که تاریخ ارگ از میان غبار سده‌ها بیرون آمد و نام ارگ و دیرینگی آن دیگربار بر زبان‌ها افتاد.
شهرستان ۱۲۰ هزارنفری اسفراین در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی بجنورد مرکز خراسان شمالی قرار دارد.
انتهای خبر/