به گزارش پایگاه خبری جاجرم، جاجرم بر سر راه هاي كهن كاروانرو بوده است و با داشتن جاذبه هاي فرهنگي و طبيعي بسيار، مورد اقبال مسافران است. وجود محوطه هاي باستاني بزرگ از قبيل تپه پهلوان، تپه حيدران و محوطه چَلو و نيز سنگ نگاره هاي پيش از تاريخي «جُربِت» در شهرستان جاجرم آن را به يكي قديم ترين استقرارگاه هاي بشري در خراسان شمالي بدل كرده است.

پراكندگي زياد محوطه هاي باستاني مربوط به دوران اشكاني و ساساني در اين شهرستان، از شكوفايي اين خطه در آن دوره تاريخي با بهره گيري از موقعيت مناسب آن بر سر راه ابريشم و معادلات سياسي و تجاري آن دوران حكايت دارد. جاجرم از شهرهاي مهم دوران اوج و درخشش تمدن خراسان بوده است.

* فرهنگ و هنر
جاجرم را جلوه گاه تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي مي دانند. آيين نخل گرداني جاجرمي ها در حسينيه بزرگ اين شهر در عاشوراي حسيني هزاران جاجرمي را از سراسر كشور و علاقه مندان را از سراسر استان به سوي خود فرامي خواند.
مسجد جامع جاجرم مهمترين نشانه حيات فرهنگي و ديني است. اين مسجد يكي از كهنترين مساجد تاريخي ايران به شمار مي رود. وجود آرامگاه علي بن مهزيار، يار نام آشناي امام رضا(ع) در جاجرم و نيز شهرت مفاخري چون فريدالدين جاجرمي، شيخ اندوقاني و خواجه خاموش ، نمايي از تاريخ غني و جايگاه والاي فرهنگي و مدني جاجرم است.

* نقوش صخره اي جُربت
نقوش صخره اي جربت كه در منطقه به سنگ نگاره معروف شده اند در پنج كيلومتري شرق روستاي جربت در بخش سنخواست واقع شده اند.
اين صخره ها عبارتند از مجموعه اي از نقوش حيواني شامل كل، بز كوهي با شاخ هاي بلند، شتر، انسان اسب سوار و برخي نمادهاي مذهبي اسلامي و كتيبه هايي به خط عربي و فارسي كه با خراش و ضربه يك شيء نوك تيز بر صخره هاي سياه فروغلتيده در پاي دامنه كوه، نقش شده اند. اين مجموعه نقوش كم نظير به دوران پيش از تاريخ تا اسلامي تعلق دارند.

* نارين قلعه
نارين قلعه نماد تاريخ كهن جاجرم در دل اين شهر مهم دوران اسلامي قرار دارد. در «مطلع الشمس» در باره نارين قلعه جاجرم آمده است: «در وسط جاجرم بر روي تل مصنوعي مرتفعي قلعه اي است خراب و خالي از سكنه و نارين قلعه اين بلد است، چهار برج دارد ».
چارلز ادوار ييت نيز در «سفرنامه خراسان و سيستان» مي نويسد: «در وسط جاجرم يك تل خاك عظيم به ارتفاع 21 تا 24 متر هست كه بقاياي ارگ شهر قديمي محسوب مي گردد و به آن نارين قلعه مي گويند».

* مسجد جامع جاجرم
مسجد جامع جاجرم از جمله مساجد كهن ايران متعلق به قرون اوليه اسلامي، در محدوده بافت تاريخي شهر و خيابان شهيد رجائي - خيابان 15 خرداد جنوبي واقع شده است.
ارگ كاظم خان، باغ و بناي كوشك، آب انبار آق فريدون نايب از ديگر آثار ارزشمند بافت تاريخي جاجرم است.
مسجد جامع جاجرم داراي صحني كوچك و دو شبستان باريك در طرفين است.

* آرامگاه خواجه علي بن مهزيار
آرامگاه خواجه علي بن مهزيار از جمله آثار ارزشمند تاريخي جاجرم به شمار مي رود كه ساخت آن را به دوره ايلخاني نسبت مي دهند. براساس بررسي هاي به عمل آمده، تا دوره قاجار فضاي داخلي بقعه و به ويژه مرقد تزيينات آجرهاي لعابدار فيروزه اي با نقش برجسته آيات قرآني به خط ثلث و نقوش گياهي داشته كه بعدها از اينجا به مقبره يارمحمدخان شادلو، موسوم به «سردار مفخم» در بش قارداش بجنورد منتقل و در آنجا نصب شده و بعدها هم به «گنجينه اسلامي» موزه ملي ايران انتقال يافته و در آنجا به شماره ثبت 3278 نگهداري مي شود.
طبق برخي روايات مذهبي اين بنا مدفن ابوالحسن علي بن مهزيار، از ياران صديق امام علي بن موسي الرضا (ع) است. علي بن مهزيار از سوي امام رضا (ع) و امام جواد (ع) مقام نمايندگي و وكالت در نواحي جاجرم داشته و تأليفات و آثار متعددي از او برجاي مانده است. آرامگاه خواجه مهزيار در حومه شرقي جاجرم، ابتداي جاده جاجرم - سبزوار قرار داد.

* رباط قِلّي
يكي از باشكوه ترين كاروانسراهاي خراسان شمالي واقع در بخش سنخواست جاجرم است. اين بناي تاريخي در سه كيلومتري شرق روستاي گازان و سه كيلومتري جنوب روستاي قلي واقع شده است.
طرح كلي رباط قلي مستطيل است با چهار برج در چهار گوشه بنا و يك برج نيز در وسط ضلع هاي شمالي، غربي و جنوبي آن. ورودي بنا در وسط ضلع شرقي قرار دارد. بعد از ورودي از طريق يك فضاي سرپوشيده چهارطاقي شكل به چهار طرف دسترسي مي يابد.
بارانداز يا حياط كاروانسرا به صورت يك صحن چهار ايواني است كه در فرورفتگي ايوان جنوبي يك محراب با بقاياي گچبري كه بي شك نمازخانه كاروانسرا بوده، قرار داشته است.
براساس آثار و شواهد كتيبه گچبري موجود بر سردر ورودي به خط ثلث كه اكنون به كلي از بين رفته و نيز سبك و سياق معماري و طرح كلي بنا، نماسازي داخل و خارج بنا و مصالح مي توان اين اثر را از آثار شاخص دوران تيموري دانست.

* حمام تاريخي جاجرم
موزه گرمابه و تاريخ شهر جاجرم، حمام خزينه اي جاجرم با 700 مترمربع مساحت در دل بافت تاريخي شهر و در خيابان 15 خرداد در كنار بقاياي ارگ قديم شهر معروف به نارين قلعه و مسجد جامع قرار گرفته و به دورۀ قاجاري تعلق دارد.
ورودي حمام از طريق پنج پله به رختكن است كه خود با يك راهرو ارتباطي موسوم به «مياندر» به گرمخانه متصل مي شود. در مجموع، اين حمام از پنج بخش رختكن يا سربينه، گرمخانه، خزينه و آب انبار، گلخن ( منبع آب گرم و سرد) و مخزن سوخت تشكيل شده است. مطالعات و مرمت حمام تاريخي جاجرم در 1390 به انجام رسيده و با عنوان موزه تاريخ شهر به بهره برداري رسيده است.
موزه گرمابه و تاريخ شهر جاجرم شامل هشت غرفه است كه در هريك گوشه اي از آداب و رسوم و تاريخ و فرهنگ مردم منطقه به نمايش درآمده است.
غرفه هاي موزه عبارتند از غرفه استاد حمامي و غرفه پوشاك در قسمت سربينه، غرفه هاي دلاكي، عطاري و باستان شناسي در گرمخانه، غرفه محرم براي معرفي آيين نخل گرداني، غرفه معرفي مشاهير و نيز غرفه معرفي صنايع دستي شهرستان جاجرم كه در كنار هم تصوير گويايي از تاريخ و فرهنگ منطقه جاجرم براي بازديد كننده ترسيم مي كنند.

* خانه شاه نشين بني هاشم
خانۀ معروف به «شاه نشين بني هاشم» در روستاي خراشا يكي از آثار ارزشمند دورۀ قاجار در شهرستان جاجرم است كه در دو طبقه ساخته شده و طبقۀ فوقاني محل پذيرايي از مهمانان رسمي و رجال دولتي بوده است. اين بنا به لحاظ داشتن تزيينات زيباي گچبري كه به ويژه در اطراف شومينه ها تمركز يافته و نيز كتيبه هاي ثلث شامل آيات قرآني، ادعيه، نام پنج تن، تاريخ ساخت بنا و نام استاد گچكار و كاتب (به ترتيب «علي طهراني» و «علي موسوي» به سال 1310 هجري)، زيبا و كم نظير است.

*كوهستان بهار
كوهستان بهار كه به دليل سرسبزي به اين نام شهرت يافته، يكي از زيباترين و باصفاترين ارتفاعات خراسان شمالي است كه از ذخيره گاه هاي ارس استان است و به دليل كثرت نزولات آسماني و بارش برف هاي سنگين در زمستان و باران هاي طولاني در فصول بهار و پاييز و حتي تابستان داراي دامنه هاي سرسبز و چشمه هاي فراواني است.

* منطقه حفاظت شده مياندشت
اين منطقه به وسعت 85 هزار هكتار، از قديمي ترين مناطق چهارگانه زيست محطيي كشور به شمار مي رود كه از سال 1352 تحت حفاظت قرار گرفته است. مياندشت منطقه اي پوشيده از دشت ها و كفه هاي وسيع با اقليمي خشك، نيمه خشك و تراكم گياهي نسبتا خوب با دارا بودن يك رودخانه فصلي به نام كالشور به يكي از بهترين زيستگاه ها براي يوزپلنگ ايراني بدل گشته است.
همچنين اين منطقه با داشتن گونه هاي جانوري چون كاراكال، گرگ، شغال، كفتار، آهو، قوچ و ميش، هوبره، گراز، تشي، زرده بر و خرگوش، از جمله غني ترين و متراكم ترين زيستگاه ها براي اين گونه هاي جانوري استپي محسوب مي شود.

انتهای پیام/